جداسازی و اندازه گیری فسفاتیدیل کولین، فسفاتیدیل اتانل آمین، فسفاتیدیل اینوزیتول و فسفاتیدیک اسید در واریته های مختلف سویای ایران

مقدمه: روغنهای گیاهی دارای مقادیر کمی فسفاتید یا فسفولیپید می باشند. مقدار این ماده در روغن سویا نسبت به سایر روغن ها بیشتر بوده و ممکن است حتی به 5/4 درصد برسد. در فرآیند تولید صنعتی روغن‌ها، فسفاتیدها به منزله ماده زیان آور عمل کرده و وجود آنها در روغنی که برای مصرف به بازار عرضه می شود نیز مسئله ساز است. این در حالی است که اگر این اجزاء به شکل مناسبی در طی فرایند تولید روغن جدا شوند، دارای کاربردهای ارزشمندی نظیر ایفای نقش امولسیفایری در بسیاری از محصولات و سیستم‌های غذایی می‌باشد. در حال حاضر کارخانجات محدودی در ایران پس از استخراج روغن از سویا، فسفاتیدهای آن را جدا و به نام لسیتین به بازار عرضه می‌کنند. در این مقاله روش کروماتوگرافی لایه نازک دوبعدی به عنوان روش دقیق و معتبر برای شناسایی و اندازه‌گیری فسفاتیدهای استخراجی از دانه‌های روغنی 5 واریته مختلف سویا مورد بررسی قرار گرفت. مواد و روش‌ها: به منظور ارزیابی میزان فسفاتیدها در روغن‌های سویای تولید شده در ایران، در این تحقیق 5 واریته مختلف سویا (واریته‌های سحر، سیمس، ویلیامز، هیل و گرگان3) مورد بررسی قرار گرفتند. فسفاتیدهای هر واریته توسط کروماتوگرافی لایه نازک دو بعدی جدا شدند و مقادیر آنها با استفاده از اسپکترومتری ماوراء بنفش بر پایه چهار فسفاتید اصلی سویا شامل فسفاتیدیل کولین، فسفاتیدیل اتانل آمین، فسفاتیدیل اینوزیتول و فسفاتیدیک اسید محاسبه گردید. یافته ها: مقدار درصد کل فسفاتیدها در واریته های سحر 57/1%، هیل 61/1%، ویلیامز 72/1%، گرگان 53/1% و سیمس 71/1% بود. نتیجه‌گیری: نتایج به دست آمده نشان می‌دهد که بالاترین مقدار فسفاتیدیل کولین و فسفاتیدیل اینوزیتول در واریته ویلیامز و بیشترین مقدار فسفاتیدیل اتانل آمین و فسفاتیدیک اسید به ترتیب در واریته های سیمس و سحر مشاهده شد.